ચાઈલ્ડ પોર્નોગ્રાફી પર સુપ્રીમ કોર્ટે આજે મોટો નિર્ણય સંભળાવ્યો. સુપ્રીમ કોર્ટે સ્પષ્ટ કર્યું કે ચાઈલ્ડ પોર્ન જોવું કે તેને સ્ટોર કરવું એ પણ પોક્સો અને આઈટી એક્ટ હેઠળ ગુનો છે. ચીફ જસ્ટિસ ડીવાય ચંદ્રચુડ અને જસ્ટિસ જેબી પારડીવાલાની બેન્ચે આ નિર્ણય આપ્યો છે.

મદ્રાસ હાઈકોર્ટના નિર્ણયને પડકારતી અરજીઓ પર સુપ્રીમ કોર્ટે પોતાનો નિર્ણય સંભળાવ્યો છે. મદ્રાસ હાઈકોર્ટે પોતાના નિર્ણયમાં કહ્યું હતું કે ચાઈલ્ડ પોર્નોગ્રાફી જોવી કે રાખવી એ ગુનાના દાયરામાં નથી આવતું. હાઈકોર્ટના આ નિર્ણયને અનેક NGO દ્વારા સુપ્રીમ કોર્ટમાં પડકારવામાં આવ્યો હતો.

આ વર્ષની શરૂઆતમાં આ જ કેસની સુનાવણી દરમિયાન સુપ્રીમ કોર્ટે ટિપ્પણી કરી હતી કે ચાઈલ્ડ પોર્ન જોવું એ ગુનો ન હોઈ શકે, પરંતુ પોર્નોગ્રાફીમાં બાળકનો ઉપયોગ કરવો એ ગુનો છે. હવે સુપ્રીમ કોર્ટે મદ્રાસ હાઈકોર્ટના તે નિર્ણયને રદ કર્યો છે. સુપ્રીમ કોર્ટે મદ્રાસ હાઈકોર્ટના નિર્ણયને 'ગંભીર ભૂલ' ગણાવી છે.

શું હતો મદ્રાસ હાઈકોર્ટનો નિર્ણય?

વર્ષ 2019 માં, ચાઇલ્ડ પોર્ન ડાઉનલોડ કરવા બદલ POCSO અને IT એક્ટ હેઠળ 28 વર્ષીય યુવક સામે કેસ નોંધવામાં આવ્યો હતો. મદ્રાસ હાઈકોર્ટના જસ્ટિસે આ કેસને ફગાવી દીધો હતો અને કહ્યું હતું કે ચાઈલ્ડ પોર્ન જોવું એ પોક્સો અને આઈટી એક્ટ હેઠળ ગુનો નથી.

કોર્ટે એમ પણ કહ્યું હતું કે આરોપીને પોર્ન જોવાની આદત હતી. પરંતુ તેણે અગાઉ ક્યારેય ચાઈલ્ડ પોર્ન જોયું નથી. તેમજ તેણે ડાઉનલોડ કરેલ વિડિયો કોઈની સાથે શેર કર્યો ન હતો. કેસ રદ કરતી વખતે હાઈકોર્ટે કહ્યું હતું કે GenZ પોર્ન જોવાની લત ધરાવે છે અને તેમને સજા કરવાને બદલે તેમને જાગૃત કરવામાં આવે. કોર્ટે આરોપીને સલાહ આપી હતી કે જો તે હજુ પણ પોર્ન જોવાની લત ધરાવે છે તો તેણે કાઉન્સેલિંગ લેવું જોઈએ.

હાઈકોર્ટે દલીલ કરી હતી કે આરોપીએ માત્ર ચાઈલ્ડ પોર્ન જોયો હતો અને આ માટે તેના કોઈ બાળકો કે બાળકોનો ઉપયોગ કર્યો નથી.

સુપ્રીમ કોર્ટે શું કહ્યું?

સુપ્રીમ કોર્ટે કહ્યું કે POCSO એક્ટની કલમ 15 મુજબ ચાઇલ્ડ પોર્ન જોવું, રાખવું, પ્રકાશિત કરવું અથવા પ્રસારિત કરવું એ ગુનો છે.

કોર્ટે પોતાના નિર્ણયમાં કહ્યું કે POCSO એક્ટની કલમ 15(1)માં બાળકો સંબંધિત અશ્લીલ સામગ્રી વિશે માહિતી ન હટાવવા, નષ્ટ કરવા અથવા ન આપવા માટે સજાની જોગવાઈ છે. કલમ 15(2) ચાઇલ્ડ પોર્નથી સંબંધિત સામગ્રીના પ્રસારણને ગુનો બનાવે છે. જ્યારે કલમ 15(3) વાણિજ્યિક હેતુઓ માટે ચાઇલ્ડ પોર્ન સ્ટોર કરવાને ગુનો બનાવે છે. સુપ્રીમ કોર્ટે કહ્યું કે POCSO એક્ટની પેટા કલમ 1, 2 અને 3 એકબીજાથી અલગ છે. જો પેટા-કલમ 1, 2 અને 3 માં કેસ કરવામાં આવ્યો નથી, તો તેનો અર્થ એ નથી કે તે કેસ કલમ 15 હેઠળ આવતો નથી.

સુપ્રીમ કોર્ટે આપ્યા આ સૂચનો

આ નિર્ણય દરમિયાન સુપ્રીમ કોર્ટે કેટલાક સૂચનો પણ આપ્યા હતા. સુપ્રીમ કોર્ટે કહ્યું કે અદાલતોએ તેમના નિર્ણયોમાં 'ચાઈલ્ડ પોર્નોગ્રાફી'ને બદલે 'બાળ જાતીય શોષણ સામગ્રી' શબ્દનો ઉપયોગ કરવો જોઈએ.

કોર્ટે કહ્યું કે સરકારે 'ચાઈલ્ડ પોર્નોગ્રાફી'ને બદલે 'બાળ જાતીય શોષણ સામગ્રી'નો ઉપયોગ કરવા માટે POCSO કાયદામાં સુધારો કરવો જોઈએ.

કોર્ટે સૂચન કર્યું કે લૈંગિક શિક્ષણ પર ભાર મૂકવો જોઈએ, જેમાં ચાઈલ્ડ પોર્નના કાયદાકીય અને નૈતિક અસરો વિશેની માહિતી શામેલ હોવી જોઈએ.

સુપ્રીમ કોર્ટે સૂચવ્યું કે કેન્દ્ર સરકાર એક નિષ્ણાત સમિતિ બનાવી શકે છે, જે સેક્સ એજ્યુકેશનની સિસ્ટમ તૈયાર કરશે. કોર્ટે શાળાઓને સલાહ આપી છે કે બાળકોને નાનપણથી જ POCSO કાયદા વિશે જણાવવું જોઈએ.

પોર્નોગ્રાફી પર કોર્ટની ટિપ્પણી

પોર્ન જોવું ભારતમાં ગુનો નથી. હાઈકોર્ટથી લઈને સુપ્રીમ કોર્ટ સુધીના ઘણા નિર્ણયોમાં સ્પષ્ટ કરવામાં આવ્યું છે કે ખાનગી જગ્યામાં પોર્ન જોવું ગુનો નથી.

ગયા વર્ષે કેરળ હાઈકોર્ટે એક કેસમાં ચુકાદો આપતા કહ્યું હતું કે, 'સદીઓથી પોર્નોગ્રાફી પ્રચલિત છે. પરંતુ આજના નવા ડિજિટલ યુગમાં તે વધુ સુલભ બની ગયું છે. તે બાળકો અને પુખ્ત વયના લોકોની આંગળીના ટેરવે ઉપલબ્ધ છે. સવાલ એ છે કે જો કોઈ વ્યક્તિ પોતાના અંગત સમયમાં પોર્ન વીડિયો બીજાને બતાવ્યા વિના જોતો હોય તો તે ગુનો છે કે નહીં? કોર્ટ તેને ગુનાના દાયરામાં લાવી શકતી નથી, કારણ કે તે વ્યક્તિની વ્યક્તિગત પસંદગી હોઈ શકે છે અને તેમાં દખલ કરવી તેની ગોપનીયતામાં ઘૂસણખોરી કરવા સમાન છે.

અગાઉ 2015માં સુપ્રીમ કોર્ટે એક નિર્ણયમાં કહ્યું હતું કે ખાનગી જગ્યામાં પોર્ન જોવું ખોટું નથી. સુપ્રીમ કોર્ટે એમ પણ કહ્યું હતું કે એકલા પોર્ન જોવામાં કોઈ નુકસાન નથી, પરંતુ ચાઈલ્ડ પોર્નોગ્રાફી અથવા બળાત્કાર અથવા મહિલાઓ વિરુદ્ધ હિંસા સંબંધિત અશ્લીલ સામગ્રી જોવી અથવા એકત્રિત કરવી એ ગુનાના દાયરામાં આવે છે.

પોર્નોગ્રાફી પર કાયદો શું છે?

આપણા દેશમાં ભલે ખાનગીમાં પોર્ન જોવામાં કોઈ વાંધો ન હોય, પરંતુ અશ્લીલ વીડિયો કે ફોટો જોવો, ડાઉનલોડ કરવો અને વાયરલ કરવો એ ગુનો છે. આમ કરવાથી ઈન્ફોર્મેશન ટેક્નોલોજી એક્ટની કલમ 67, 67A, 67B હેઠળ જેલ અને દંડ થઈ શકે છે.

કલમ 67 હેઠળ પહેલીવાર પોર્ન કન્ટેન્ટ જોવા, ડાઉનલોડ કરવા અને વાયરલ કરવા પર 3 વર્ષની જેલ અને 5 લાખ રૂપિયાનો દંડ છે. જો બીજી વખત પકડાય તો 5 વર્ષની જેલ અને 10 લાખ રૂપિયાનો દંડ થઈ શકે છે.

કલમ 67A હેઠળ, જો પહેલીવાર પકડાય છે, મોબાઇલમાં પોર્ન સામગ્રી ધરાવે છે અને તેને વાયરલ કરે છે, તો સજા 5 વર્ષની જેલ અને 10 લાખ રૂપિયાનો દંડ થઈ શકે છે. જો બીજી વખત પકડાય તો 7 વર્ષની જેલ અને 10 લાખ રૂપિયાનો દંડ થઈ શકે છે.

તે જ સમયે કલમ 67B કહે છે કે જો કોઈના મોબાઈલમાં ચાઈલ્ડ પોર્નોગ્રાફી સાથે સંબંધિત કોઈ વીડિયો અથવા ફોટો જોવા મળે છે, તો જો પહેલીવાર પકડાય છે. તો સજા 5 વર્ષની જેલ અને 10 લાખ રૂપિયાનો દંડ થશે. જો બીજી વખત પકડાશે તો તેને 7 વર્ષની જેલ અને 10 લાખ રૂપિયાનો દંડ ભરવો પડશે.

એ જ રીતે ભારતીય ન્યાય સંહિતા (BNS)ની કલમ 294, 295 અને 296 માં સજાની જોગવાઈ છે. કલમ 294 હેઠળ, અશ્લીલ ચીજવસ્તુઓનું વેચાણ, વિતરણ, પ્રદર્શન અથવા પ્રસાર કરવો એ ગુનો છે. જો તે પહેલીવાર આવું કરતા પકડાય તો તેને 2 વર્ષની જેલ અને 5000 રૂપિયા સુધીનો દંડ થઈ શકે છે. જો બીજી વખત પકડાય તો તેને 5 વર્ષ સુધીની જેલ અને 10,000 રૂપિયાનો દંડ થઈ શકે છે.

જ્યારે કલમ 295 હેઠળ બાળકને અશ્લીલ વસ્તુઓ બતાવવી, વેચવી, ભાડે આપવી અથવા તેનું વિતરણ કરવું એ ગુનો છે. જો પહેલીવાર આવું કરવા માટે દોષિત ઠરે તો 3 વર્ષની જેલ અને 2000 રૂપિયાના દંડની જોગવાઈ છે. જો બીજી વખત દોષી સાબિત થાય તો 7 વર્ષની જેલ અને 5000 રૂપિયાનો દંડ થઈ શકે છે.

તેવી જ રીતે કલમ 296 હેઠળ જાહેર સ્થળોએ અશ્લીલ ગીતો ગાવા અથવા અશ્લીલ કૃત્ય કરવા પર 3 મહિનાની જેલ અથવા 1,000 રૂપિયાનો દંડ અથવા બંને સજા થઈ શકે છે.

બાળ પોર્નોગ્રાફી પર કાયદો કડક

પ્રોટેક્શન ઓફ ચિલ્ડ્રન ફ્રોમ સેક્સ્યુઅલ ઓફેન્સ (POCSO) એક્ટમાં ચાઈલ્ડ પોર્નોગ્રાફી માટે કડક સજાની જોગવાઈ છે.

આ કાયદાની કલમ 14માં જોગવાઈ છે કે જો કોઈ વ્યક્તિ અશ્લીલ સામગ્રી માટે બાળક અથવા બાળકોનો ઉપયોગ કરે છે તો તેને 7 વર્ષ સુધીની જેલની સજા થઈ શકે છે. તેમજ દંડ પણ થઈ શકે છે.

POCSO એક્ટની કલમ 15 કહે છે કે જો કોઈ વ્યક્તિ ચાઈલ્ડ પોર્નોગ્રાફી સંબંધિત સામગ્રી રાખે છે, તેને અન્ય કોઈને મોકલે છે અથવા તેનો વ્યાવસાયિક ઉપયોગ કરે છે, તો તેને 3 થી 7 વર્ષની જેલ અથવા દંડ અથવા બંને થઈ શકે છે.