યુએસના કુલ એચ1બી વિઝામાં 72.3 ટકા ભારતીયોરાજ્યસભામાં આપેલા લેખિત જવાબમાં ભારત સરકારે જાહેર કર્યું કે ઓક્ટોબર 2022 અને સપ્ટેમ્બર 2023 વચ્ચેના સમયગાળા માટે યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ દ્વારા જારી કરાયેલા તમામ એચ1બી વિઝામાંથી 72.3 ટકા ભારતીય નાગરિકોને પ્રાપ્ત થયા છે. આ ડેટા વિદેશ રાજ્ય મંત્રી કીર્તિ વર્ધન સિંહ દ્વારા શેર કરવામાં આવ્યો હતો, જેમણે યુએસ સિટીઝનશિપ એન્ડ ઇમિગ્રેશન સર્વિસીસ (યુએસસીઆઈએસ) ના આંકડા ટાંક્યા હતા.
એચ1બી વિઝા કાર્યક્રમ યુએસ નોકરીદાતાઓને ખાસ વ્યવસાયોમાં, મુખ્યત્વે ટેકનોલોજી, એન્જિનિયરિંગ અને હેલ્થકેર જેવા ક્ષેત્રોમાં વિદેશી કામદારોને નોકરી પર રાખવાની મંજૂરી આપે છે. ભારત લાંબા સમયથી આ પૂલમાં પ્રબળ યોગદાન આપ્નાર રહ્યું છે, જેમાં કુશળ ભારતીય વ્યાવસાયિકો યુએસ ટેક અને નવીનતા ક્ષેત્રોમાં મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકાઓ ભજવી રહ્યા છે.
સિંહે એચ1બી વિઝા કાર્યક્રમના વિવિધ પાસાઓને સંબોધવા માટે દ્વિપક્ષીય સંવાદ પદ્ધતિઓ દ્વારા યુએસ વહીવટ અને અન્ય હિસ્સેદારો સાથે ભારત સરકારના ચાલુ જોડાણ પર પણ પ્રકાશ પાડ્યો, જેમાં કોઈપણ સંભવિત પ્રતિબંધોનો સમાવેશ થાય છે. કુશળ ભારતીય વ્યાવસાયિકોની ગતિશીલતા બંને દેશોને લાભદાયક રહે તે સુનિશ્ચિત કરવા માટે સરકાર અમેરિકા સાથે ચચર્મિાં સક્રિયપણે સામેલ છે. કાર્યક્રમમાં સંભવિત ફેરફારો અથવા મયર્દિાઓ અંગેની ચિંતાઓના જવાબમાં સિંહે ભારત અને અમેરિકા વચ્ચે કુશળ પ્રતિભાના પ્રવાહથી પ્રાપ્ત થતા પરસ્પર લાભો પર ભાર મૂક્યો.
બીજા એક પ્રતિભાવમાં, વિદેશ મંત્રી એસ. જયશંકરે ભારતીય વિદ્યાર્થીઓ પર ખાસ કરીને યુક્રેનમાં વૈશ્વિક સંઘર્ષોની અસર પર વાત કરી. મંત્રાલયના જણાવ્યા અનુસાર, યુક્રેનમાં સંઘર્ષ પહેલા, યુક્રેનિયન યુનિવર્સિટીઓમાં 21,928 ભારતીય વિદ્યાર્થીઓ નોંધાયેલા હતા. જોકે, 1 નવેમ્બર, 2024 સુધીમાં ફક્ત 1802 વિદ્યાર્થીઓ જ નોંધાયેલા રહ્યા છે, જે ચાલુ યુદ્ધને કારણે થયેલા નોંધપાત્ર વિક્ષેપ્ને પ્રતિબિંબિત કરે છે.
સરકાર આવા સંઘર્ષોથી પ્રભાવિત ભારતીય વિદ્યાર્થીઓની સલામતી અને સુખાકારી સુનિશ્ચિત કરવા, તેમના પાછા ફરવાની સુવિધા આપવા અને શક્ય હોય ત્યાં વૈકલ્પિક શૈક્ષણિક તકો સુરક્ષિત કરવા માટે કામ કરી રહી છે.
જયશંકરે ઇઝરાયલમાં ભારતીય વિદ્યાર્થીઓ અંગેનો ડેટા પણ પૂરો પાડ્યો. આશરે 900 ભારતીય વિદ્યાર્થીઓ જેમાંથી મોટાભાગે એસટીઈએમ ક્ષેત્રોમાં પીએચડી અથવા પોસ્ટડોક્ટરલ કાર્યક્રમોમાં નોંધાયેલા હતા, તેઓ ઇઝરાયલમાં અભ્યાસ કરી રહ્યા હતા. 7 ઓક્ટોબર, 2023ના રોજ હમાસ દ્વારા કરવામાં આવેલા હુમલા બાદ, ભારત સરકારે ઓપરેશન અજય શરૂ કર્યું, જેનો હેતુ ઇઝરાયલથી ભારતીય નાગરિકોને સુરક્ષિત રીતે સ્વદેશ પરત લાવવાનો હતો. આ કામગીરી હેઠળ 1309 ભારતીયો ભારત પાછા ફયર્,િ જેમાં 768 વિદ્યાર્થીઓનો સમાવેશ થાય છે. આમાંના ઘણા વિદ્યાર્થીઓ તેમના શૈક્ષણિક કાર્ય ચાલુ રાખવા માટે ઇઝરાયલ પાછા ફયર્િ છે.
સરકારે તેમના યજમાન દેશોમાં આર્થિક મંદીને કારણે ભારત પાછા ફરેલા ભારતીય સ્થળાંતરકારો સંબંધિત પ્રશ્નોના જવાબ પણ આપ્યા. સિંહના મતે આર્થિક અસ્થિરતા, રોજગાર ગુમાવવા અથવા વિદેશમાં મંદીના કારણે પરત ફરનારાઓની સંખ્યા અંગે ચોક્કસ ડેટા ઉપલબ્ધ નથી પરંતુ પરત ફરતા ભારતીય સ્થળાંતર કરનારાઓનું પુન: એકીકરણ રાજ્ય સરકારોના અધિકારક્ષેત્રમાં આવે છે. આ કામદારોના પુન: એકીકરણને ટેકો આપવા માટે વિવિધ રાજ્યોએ કાર્યક્રમો અને નીતિઓ વિકસાવી છે.
ઇઝરાયલ અને હમાસ વચ્ચે ચાલી રહેલા સંઘર્ષ અંગે તેમજ યુદ્ધવિરામ કરાર અંગે જયશંકરે અપડેટ આપ્યું. ઇઝરાયલ અને હમાસ વચ્ચે યુદ્ધવિરામ કરાર, જેમાં બંધકોને મુક્ત કરવા અને ગાઝામાં યુદ્ધ બંધ કરવાનો સમાવેશ થાય છે. જે 15 જાન્યુઆરી, 2025 ના રોજ થયો હતો અને 19 જાન્યુઆરી, 2025 ના રોજ અમલમાં આવ્યો હતો. ભારતે આ કરારનું સ્વાગત કર્યું હતું અને આશા વ્યક્ત કરી હતી કે તેનાથી ગાઝાના લોકોને માનવતાવાદી સહાયનો સુરક્ષિત અને સતત પુરવઠો મળશે.