ઉપરાષ્ટ્રપતિએ ફરી એકવાર બંધારણીય અદાલતની ટીકા કરી અને સુપ્રીમ કોર્ટ દ્વારા બંધારણની પ્રસ્તાવનાના અર્થઘટનમાં અસંગતતા પર પ્રશ્ન ઉઠાવ્યો. જગદીપ ધનખડે કહ્યું, એક કેસમાં સુપ્રીમ કોર્ટે કહ્યું કે પ્રસ્તાવના બંધારણનો ભાગ નથી (ગોલકનાથ કેસ) અને બીજા કેસમાં તેણે કહ્યું કે તે બંધારણનો ભાગ છે (કેશવાનંદ ભારતી).

ઉલ્લેખનીય છે કે ગોલકનાથ કેસમાં, સંસદ કલમ 368 હેઠળ મૂળભૂત અધિકારોમાં સુધારો કે નાબૂદ કરી શકતી નથી, કારણ કે મૂળભૂત અધિકારો બંધારણનો અભિન્ન ભાગ છે. તેનો અર્થ એ કે સંસદને મૂળભૂત અધિકારોમાં કાપ મૂકવાનો અધિકાર નથી.

કેશવાનંદ ભારતી કેસમાં, સુપ્રીમ કોર્ટની 13 ન્યાયાધીશોની બંધારણીય બેન્ચે 7:6 ના બહુમતીથી ચુકાદો આપ્યો કે સંસદ કલમ 368 હેઠળ બંધારણના કોઈપણ ભાગમાં સુધારો કરી શકે છે, પરંતુ તે બંધારણના મૂળભૂત માળખાને નષ્ટ કરી શકતી નથી.

મૂળભૂત માળખામાં બંધારણની સર્વોચ્ચતા, લોકશાહી, ધર્મનિરપેક્ષતા, સંઘીય માળખું, સત્તાઓનું વિભાજન, ન્યાયિક સમીક્ષા અને મૂળભૂત અધિકારોનો સાર શામેલ છે. દેશમાં કટોકટીનો ઉલ્લેખ કરતા ઉપરાષ્ટ્રપતિએ કહ્યું કે 25 જૂન, 1975 આપણા લોકશાહી માટે કાળો દિવસ હતો. આ દિવસે, દેશની સુપ્રીમ કોર્ટે 9 હાઈકોર્ટની સલાહની અવગણના કરી.

જગદીપ ધનખડે કહ્યું કે કટોકટી દરમિયાન લોકોએ સર્વોચ્ચ બલિદાન આપ્યું પરંતુ સોદાબાજી કરી નહીં. તેમણે કહ્યું કે લોકશાહી ફક્ત અભિવ્યક્તિ અને સંવાદ દ્વારા જ ખીલે છે. જો અભિવ્યક્તિનો અધિકાર દબાવવામાં આવે તો લોકશાહીનો અંત આવે છે. અને જો અભિવ્યક્તિના અધિકાર પર ઘમંડ હોય, તો તે આપણી સભ્યતા અનુસાર અભિવ્યક્તિ નથી.

દિલ્હી યુનિવર્સિટીના બંધારણની 75મી વર્ષગાંઠ નિમિત્તે આયોજિત કર્તવ્યમ કાર્યક્રમને સંબોધતા ઉપરાષ્ટ્રપતિએ કહ્યું કે સંસ્કૃતમાં કર્તવ્યનો અર્થ કર્તવ્ય થાય છે. આપણા બંધારણ ઘડવૈયાઓએ આપણને એવું બંધારણ આપ્યું જેમાં સંઘર્ષ ટાળી શકાય. તેમણે બંધારણની કેટલીક કલમો તરફ ધ્યાન દોર્યું જેને સામાન્ય રીતે સુશોભન તરીકે વર્ણવવામાં આવે છે. જગદીપ ધનખડે કહ્યું, બંધારણીય પદો ઔપચારિક અથવા દેખાવ પુરતી હોઈ શકે છે. મારા મતે, નાગરિક સર્વોચ્ચ છે. દરેકની ભૂમિકા હોય છે.