​​​​​​​શિવપુરાણમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે જે શિવભક્તો શિવરાત્રી અને મહાશિવરાત્રી પર ઉપવાસ રાખે છે અને ભગવાન ભોળાનાથની ભક્તિભાવથી પૂજા કરે છે. તેઓને મહાશિવરાત્રીના દિવસે કરવામાં આવતા ઉપવાસ અને ભોળાનાથના જળ અભિષેકથી બધી મુશ્કેલીઓમાંથી મુક્તિ મળે છે અને સાંસારિક સુખ મળે છે. હિન્દુ ધર્મમાં વ્રત કઠિન હોય છે.

તેમને પૂર્ણ કરવા માટે ભક્તોએ શ્રદ્ધા અને ભક્તિ રાખવી જોઈએ અને તેમના પૂજ્ય દેવતાને વ્રત સરળતાથી પૂર્ણ થાય એ માટે પ્રાર્થના કરવી જોઈએ. આવી સ્થિતિમાં, મહાશિવરાત્રીનો ઉપવાસ કોણે કરવો જોઈએ અને કોણે ન કરવો જોઈએ તેના નિયમો જાણવા જરૂરી છે.

મહાશિવરાત્રીનો ઉપવાસ કોણે ન રાખવો જોઈએ?

શિવપુરાણમાં મહાશિવરાત્રીના વ્રત અંગે કેટલાક ખાસ નિયમોનો ઉલ્લેખ કરવામાં આવ્યો છે. આ નિયમોમાં એ પણ કહેવામાં આવ્યું છે કે ભગવાન શિવની પૂજા કરતી વખતે કઈ બાબતોનું ધ્યાન રાખવું જોઈએ. મહાશિવરાત્રીનું વ્રત ઉપવાસ કરીને કે ફળાહાર કરીને કરવામાં આવે છે. આવી સ્થિતિમાં સગર્ભા સ્ત્રીઓ, વૃદ્ધોએ મહાશિવરાત્રીનો ઉપવાસ ન કરવો જોઈએ, કારણ કે સગર્ભા સ્ત્રીઓ અને વૃદ્ધોને સંતુલિત આહારની જરૂર હોય છે. તે જ સમયે સ્ત્રીઓને માસિક ધર્મ દરમિયાન મહાશિવરાત્રીનું વ્રત રાખવાની મનાઈ છે.

શિવરાત્રીનું વ્રત કેવી રીતે રાખવું

• શિવરાત્રીના એક દિવસ પહેલા એટલે કે ત્રયોદશી તિથિના દિવસે ભક્તોએ દિવસમાં ફક્ત એક જ વાર ભોજન લેવું જોઈએ. આનો હેતુ એ સુનિશ્ચિત કરવાનો છે કે ઉપવાસના દિવસે પાચનતંત્રમાં કોઈ અપાચ્ય ખોરાક બાકી ન રહે.
  
  
• શિવરાત્રીના દિવસે સવારે રોજિંદા કાર્યો કર્યા પછી ભક્તોએ આખો દિવસ ફળો ખાઈને અથવા ભોજન કર્યા વિના ઉપવાસ કરવાની પ્રતિજ્ઞા લેવી જોઈએ. ઉપવાસ દરમિયાન ભક્તોએ તમામ પ્રકારના ખોરાકથી દૂર રહેવું જોઈએ.
  
  
• આ દિવસે નહાવાના પાણીમાં કાળા તલ ઉમેરવાનું સૂચન કરવામાં આવે છે. એવું માનવામાં આવે છે કે શિવરાત્રીના દિવસે કરવામાં આવતું પવિત્ર સ્નાન ફક્ત શરીરને જ નહીં પરંતુ આત્માને પણ શુદ્ધ કરે છે. જો શક્ય હોય તો આ દિવસે ગંગા સ્નાન કરવું જોઈએ.
• પ્રદોષ કાળ, નિશિતા કાળ અથવા રાત્રિના કોઈપણ ચાર પ્રહર દરમિયાન ઘરે અભિષેક-પૂજન કરવા માટે માટીનું શિવલિંગ બનાવો પછી પાણી અને પંચામૃતથી અભિષેક કરો.
  
  
• દૂધ, ગુલાબજળ, ચંદન, દહીં, મધ, ઘી, ખાંડ, બિલિપત્ર, ધતુરાના ફૂલ, ભાંગ, ગુલાલ અને પાણી જેવા ઘટકોનો ઉપયોગ કરો.
  
  
• પૂજા દરમિયાન ઓમ નમઃ શિવાય મંત્રનો જાપ કરવો જોઈએ.
  
  
• વ્રત સમાપ્ત કરવાનો યોગ્ય સમય ચતુર્દશી તિથિ પછીનો હોવાનું કહેવાય છે.