ભારતીય રિઝર્વ બેંક (આરબીઆઈ)ની નાણાકીય નીતિ સમિતિ (એમપીસી)ની ત્રણ દિવસીય મહત્વપૂર્ણ બેઠક ગઈકાલથી શરૂ થઈ છે. આ દરમિયાન, વૈશ્વિક બ્રોકરેજ ફર્મ નોમુરાએ એક મોટો અંદાજ રજૂ કર્યો છે કે આરબીઆઈ 2025માં રેપો રેટમાં 100 બેસિસ પોઈન્ટ (બીપીએસ)નો ઘટાડો કરી શકે છે. આ અંદાજ સામાન્ય બજાર અભિપ્રાય કરતા બમણો છે, જે ફક્ત 50 બીપીએસનો ઘટાડો ધારી રહ્યો હતો.

આ બેઠક આરબીઆઈ ગવર્નર સંજય મલ્હોત્રાની અધ્યક્ષતામાં યોજાઈ રહી છે અને તેનો નિર્ણય આવતીકાલે આવશે. આ વખતે બધાની નજર આરબીઆઈ સતત ત્રીજી વખત રેપો રેટમાં ઘટાડો કરશે કે નહીં તેના પર છે. ખાસ વાત એ છે કે હાલમાં ફુગાવાનો દર 4 ટકાના લક્ષ્ય સ્તરથી નીચે છે, જે વ્યાજ દરમાં ઘટાડાની શક્યતાઓને મજબૂત બનાવે છે.

અર્થતંત્રમાં મંદી અને ફુગાવો લક્ષ્ય સ્તરથી નીચે

છેલ્લી બે બેઠકોમાં, આરબીઆઈએ રેપો રેટમાં કુલ 50 બીપીએસ ઘટાડીને 6 ટકા કર્યો છે. નોમુરા કહે છે કે અર્થતંત્રમાં મંદી અને ફુગાવો લક્ષ્ય સ્તરથી નીચે હોવાને કારણે, આરબીઆઈને વધુ ઘટાડો કરવાની તક મળી શકે છે. નોમુરા અનુસાર, નાણાકીય વર્ષ 2025-26માં જીડીપી વૃદ્ધિ 6.2 ટકા રહેવાની ધારણા છે, જ્યારે આરબીઆઈનો અંદાજ 6.5 ટકા છે. ફુગાવો 3.3 ટકા રહેવાનો અંદાજ છે. આ સંદર્ભમાં, નીતિ દરોને તટસ્થ નહીં પરંતુ પ્રોત્સાહક ઝોનમાં લાવવાની જરૂર છે.

વ્યાજ દરોની અસર ટૂંક સમયમાં જોવા મળશે

નોમુરા માને છે કે આરબીઆઈ વર્ષના બાકીના ચાર નાણાકીય નીતિ સમીક્ષાઓ (જૂન, ઓગસ્ટ, ઓક્ટોબર અને ડિસેમ્બર)માં 25 બીપીએસ ઘટાડો કરી શકે છે. આ રીતે, રેપો રેટ 5.00 ટકા સુધી ઘટી શકે છે. આ ઉપરાંત, બેંકિંગ સિસ્ટમમાં પૂરતી તરલતા હશે, લગભગ 1 ટકા એનડીટીએલ, જેના કારણે વ્યાજ દરોની અસર ટૂંક સમયમાં જોવા મળશે.

ભારતની પરિસ્થિતિ અલગ છે

આરબીઆઈએ પહેલાથી જ સ્પષ્ટ કરી દીધું છે કે, તેના નાણાકીય નીતિના નિર્ણયો સ્થાનિક આર્થિક પરિસ્થિતિઓ પર આધારિત છે, અમેરિકા જેવા દેશોની નીતિઓ પર નહીં. નોમુરા એમ પણ માને છે કે જો યુએસ ફેડરલ રિઝર્વ ક્યુ-4 સુધી તેના દરોમાં ફેરફાર નહીં કરે, તો પણ આરબીઆઈ તેના પોતાના માર્ગ પર ચાલશે, કારણ કે ભારતની પરિસ્થિતિ અલગ છે. તે જ સમયે, એફવાય26માં ભારતની ચાલુ ખાતાની ખાધ (સીએડી) લગભગ 0.6 ટકા રહેવાનો અંદાજ છે, જેના કારણે ભંડોળ સંબંધિત કોઈ મોટો પડકાર નથી. રિપોર્ટ મુજબ, ૨૦૨૫ના પહેલા ક્વાર્ટરમાં જીડીપી વૃદ્ધિ ૭.૪ ટકા હતી, પરંતુ તેની પાછળનું કારણ ખાનગી વપરાશ અને મૂડી ખર્ચની ધીમી ગતિ હતી.

ભારતના વિકાસને થોડું સંતુલન આપી શકે છે

ક્રેડિટ વૃદ્ધિ અને વાસ્તવિક આવક વૃદ્ધિ પણ ધીમી છે. જ્યારે, વૈશ્વિક અનિશ્ચિતતા, ચીની માલનો ભરાવો અને ધીમો ખાનગી રોકાણ પણ ચિંતાનો વિષય છે. તેમ છતાં, ઓછો ફુગાવો, કોમોડિટીના ભાવમાં ઘટાડો અને સેવાઓની મજબૂતાઈ ભારતના વિકાસને થોડું સંતુલન આપી શકે છે.

બજાર બંનેના ૪ ટકાના અંદાજ કરતાં ઘણો ઓછો છે

જાન્યુઆરીથી એપ્રિલ દરમિયાન સીપીઆઈ ફુગાવો સરેરાશ ૩.૬ ટકા રહ્યો છે. નોમુરા કહે છે કે આગામી છ મહિનામાં તે વધુ ઘટીને ૩.૦ ટકાથી નીચે આવી શકે છે. આ ઉપરાંત, ખાદ્ય પદાર્થોના ભાવમાં ઘટાડો થયો છે. મુખ્ય ફુગાવો પણ નિયંત્રણમાં છે. પગાર વધારો અને ઇનપુટ ખર્ચમાં પણ નરમાઈ જોવા મળી રહી છે. નાણાકીય વર્ષ ૨૬ માં સીપીઆઈ સરેરાશ ૩.૩ ટકા રહી શકે છે, જે આરબીઆઈ અને બજાર બંનેના ૪ ટકાના અંદાજ કરતાં ઘણો ઓછો છે.