હૃદય આપણા શરીરનું કેન્દ્ર છે. જ્યાં સુધી તે ધબકે છે, ત્યાં સુધી આપણે જીવંત છીએ. તે જેટલું મહત્વપૂર્ણ છે, તેટલું જ નાજુક પણ છે. તેની તબિયત ગમે ત્યારે બગડી શકે છે. જ્યારે હૃદયના ધબકારા ખૂબ જ ધીમા (બ્રેડીકાર્ડિયા) હોય છે, ત્યારે ડૉક્ટર પેસમેકરની મદદથી તેને સુધારે છે અને તેને ધબકતું રાખે છે. પેસમેકર એક નાનું ઇલેક્ટ્રોનિક ઉપકરણ છે જે હૃદયના ધબકારાને નિયંત્રિત કરવામાં મદદ કરે છે.

જ્યારે હૃદય ધીમું અથવા અનિયમિત રીતે ધબકે છે, ત્યારે પેસમેકર તેને યોગ્ય દરે ધબકવામાં મદદ કરવા માટે વિદ્યુત સંકેતો મોકલે છે. ડૉક્ટર ડાબી બાજુના કોલરબોન પાસે સર્જરી દ્વારા પેસમેકર ઇમ્પ્લાન્ટ કરે છે. આમાં ૧-૨ કલાક લાગી શકે છે. પરંતુ હવે વૈજ્ઞાનિકોએ વિશ્વનું સૌથી નાનું પેસમેકર બનાવ્યું છે, જે ચોખાના દાણા જેટલું છે, જેને સિરીંજથી ઇન્જેક્ટ કરી શકાય છે.

નોર્થવેસ્ટર્ન યુનિવર્સિટીના વૈજ્ઞાનિકોએ વિશ્વનું સૌથી નાનું પેસમેકર વિકસાવ્યું છે, જે ચોખાના દાણા જેટલું નાનું છે. તે કામચલાઉ પરિસ્થિતિઓ માટે બનાવવામાં આવ્યું છે. આ પેસમેકર શરીરના પ્રવાહી દ્વારા ચાર્જ થાય છે. વૈજ્ઞાનિકોએ જણાવ્યું હતું કે આ ઉપકરણ પહેરી શકાય તેવા ઉપકરણ સાથે જોડાયેલ છે, જે અનિયમિત ધબકારા શોધી કાઢે છે. આ પછી એક લાઈટ ચાલુ રહે છે અને પેસમેકર સક્રિય થાય છે.

નોર્થવેસ્ટર્નના હૃદય રોગના નિષ્ણાત ઇગોર એફિમોવે જણાવ્યું હતું કે લગભગ 1 ટકા બાળકો જન્મજાત હૃદય ખામીઓ સાથે જન્મે છે. આ બાળકોને સર્જરી પછી ફક્ત કામચલાઉ ગતિની જરૂર હોય છે. મોટાભાગના દર્દીઓના હૃદય લગભગ એક અઠવાડિયામાં પોતાની મેળે સાજા થઈ જાય છે, પરંતુ 7 દિવસમાં સ્થિતિ ખૂબ ગંભીર બની શકે છે. આવી સ્થિતિમાં એક નાનું પેસમેકર ખૂબ ઉપયોગી થશે.

હાલમાં, પેસમેકર ઇમ્પ્લાન્ટ કરવા માટે સર્જરીની જરૂર પડે છે, પરંતુ આ નાના પેસમેકરને શરીરમાં ફીટ કરવા માટે સર્જરીની જરૂર રહેશે નહીં. તેને સિરીંજની મદદથી ઇમ્પ્લાન્ટ કરી શકાય છે. તેની ખાસિયત એ છે કે જ્યારે જરૂરિયાત પૂરી થઈ જાય છે, ત્યારે આ પેસમેકર શરીરમાં આપમેળે ઓગળી જાય છે.