દિલ્હીમાં બળાત્કારની દિલદહેલાવતી ઘટના બાદ ૧૧ વર્ષ પહેલા રચાયેલ નિર્ભયા ફડં પણ હજુ સુધી બહેનો અને દીકરીઓને નિર્ભય બનાવવામાં અસરકારક સાબિત નથી થયું. જાહેર સ્થળોએ મહિલાઓ માટે સલામત વાતાવરણ ઊભું કરવાના ઉપાયો માટે બનાવવામાં આવેલા આ ફંડમાંથી રાયોને . ૫૨૧૩ કરોડથી વધુની ફાળવણી કરવામાં આવી છે. પરંતુ પરિસ્થિતિમાં વધુ ફેરફાર થાય તેવું લાગતું નથી. આ દરમ્યાન રાજસ્થાન, મધ્યપ્રદેશ, છત્તીસગઢ, પશ્ચિમ બંગાળ, તમિલનાડુ, છત્તીસગઢમાં આ ભંડોળ સાથે કરવામાં આવેલા કામની વાસ્તવિકતા તપાસવામાં આવી હતી. જાહેર પરિવહનની બસોમાં મહિલાઓ માટેના પેનિક બટનો કાં તો લગાવવામાં આવ્યા નથી અથવા કામ કરતા નથી, પોલીસ સ્ટેશનોમાં મહિલા ડેસ્ક માટે સુવિધાજનક મ છે પરંતુ પોલીસ સ્ટાફ ત્યાં કામ કરી રહ્યો છે. ટ્રેનમાં મહિલાઓ માટે ઈમરજન્સી રિસ્પોન્સ સિસ્ટમ કામ કરી રહી નથી. તે સ્ટોપ કેન્દ્રો મુશ્કેલીના સમયે પીડિત અથવા અસરગ્રસ્ત મહિલાઓ માટે ઉપલબ્ધ છે. પીડિતોને વળતર અને એફએસએલ સુવિધાઓ સરકારના ધારાધોરણ મુજબ ચાલી રહી છે, જેમાં તેમને ઝડપી લેવા માટે કોઈ પગલાં લેવામાં આવ્યા નથી. અધિકારીઓ સાથે વાત કરતા નિર્ભયા ફંડમાંથી ખર્ચના આંકડા ગણવામાં આવે છે પરંતુ તેઓ ખર્ચની ગુણવત્તા અંગે મૌન સેવે છે.
નિર્ભયા ફંડમાંથી મળેલા ૧૯૦ કરોડ પિયામાંથી ૨૦૨૨ સુધીમાં માત્ર ૯૪ કરોડ પિયા જ ખર્ચાયા છે. ૧૦ લાખથી વધુ વાહનોમાં પેનિક બટન લગાવવામાં આવ્યા હતા, પરંતુ મોટાભાગના વાહનોમાં આ પેનિક બટનો શો–પીસ બનીને રહે છે. રાયભરમાં દેખરેખ માટે કંટ્રોલ કમાન્ડ સેન્ટર પણ બનાવવામાં આવ્યું હતું પરંતુ તે અસરકારક નહોતું. પોલીસ સ્ટેશનોમાં એનર્જી ડેસ્કના નામે મહિલા ડેસ્ક બનાવવામાં આવ્યા છે. જિલ્લાઓમાં વન સ્ટોપ સેન્ટરો કાર્યરત છે. જબલપુરમાં એનજીઓની મદદથી મહિલાઓને સ્વરક્ષણ કૌશલ્ય શીખવવામાં આવી રહ્યું છે. નવી અદાલતોને બદલે, પોકસો કેસ માટે માત્ર હાલની અદાલતોને જ સૂચિત કરવામાં આવી છે.
નિર્ભયા ફંડમાંથી ખર્ચ નિર્વાહ પૂરતો મર્યાદિત છે, ૨૦૨૪–૨૫ માટે કોઈ બજેટ ફાળવવામાં આવ્યું નથી. બસોમાં પેનિક બટન લગાવવામાં આવ્યા હતા પરંતુ આ મેસેજ કોના સુધી પહોંચવો તેની કોઈ વ્યવસ્થા નથી. ડ્રાઈવર, કંડકટર અને પેસેન્જરને બટનની પણ જાણ નથી. પેનિક બટન મેસેજ માટે કંટ્રોલ મ બનાવવામાં આવ્યો નથી. પોલીસ સ્ટેશનોમાં મહિલા ડેસ્ક શ થયા પરંતુ મેનપાવરની અછતને કારણે મોટાભાગના ડેસ્ક માત્ર દેખાવના રહ્યા છે. માનવ તસ્કરી વિરોધી એકમ માટે સંસાધનોની ખરીદવામાં આવ્યા છે. જિલ્લા મથકોએ વન સ્ટોપ કેન્દ્રો ખોલવામાં આવ્યા છે પરંતુ તે રાત્રે બધં રહે છે. પોકસો ફાસ્ટ ટ્રેક કોર્ટની સંખ્યા ઓછી છે.
૨૦૨૨ સુધી નિર્ભયા ફંડમાંથી ૩૨૪ કરોડ પિયાની ફાળવણી કરવામાં આવી હતી પરંતુ આ રકમમાંથી માત્ર ૧૦.૭ ટકાનો જ ઉપયોગ થયો છે. તેમાંથી ૧૮.૫૪ કરોડ પિયા ચેન્નઈ પોલીસે મહિલા પોલીસ પેટ્રોલિંગ સુવિધાઓ અને કમાન્ડ સેન્ટર માટે ઘરો બાંધવા માટે પણ ખચ્ર્યા હતા. સમાજ કલ્યાણ વિભાગે ૧૮૧ મહિલા હેલ્પલાઈન શ કરી છે અને તકલીફમાં મહિલાઓને વાહન સહાય પૂરી પાડી છે. હાલમાં તમામ પોલીસ સ્ટેશનોમાં મહિલા ડેસ્કની જોગવાઈ નથી. મોટાભાગની સુવિધાઓ ગ્રામીણ અને અર્ધ–શહેરી વિસ્તારોમાં જમીન પર ઉપલબ્ધ નથી.
નિર્ભયા ફંડમાંથી મળેલા . ૧૦૪.૭૨ કરોડમાંથી . ૯૫ કરોડનો ખર્ચ કરવામાં આવ્યો હતો પરંતુ મહિલા સુરક્ષામાં કોઈ મોટો ફેરફાર જોવા મળ્યો નથી. જાહેર વાહનોમાં પેનિક બટન અથવા વાહનોને ટ્રેક કરવા માટેની સિસ્ટમનો અભાવ છે. સરકારી હોસ્પિટલોમાં સીસીટીવીનો અભાવ છે. તમામ પોલીસ સ્ટેશનોમાં મહિલા ડેસ્કનો અભાવ છે. આ ખામીઓ તાજેતરમાં આરજી કર હોસ્પિટલમાં મહિલા ડોકટર સાથે બળાત્કાર અને હત્યા બાદ સામે આવી છે. પોસ્કો ફાસ્ટ ટ્રેક કોર્ટની સંખ્યા પણ ઘણી ઓછી છે.
છત્તીસગઢને ૨૦૨૩ સુધી નિર્ભયા ફંડમાંથી લગભગ ૮૩ કરોડ પિયા હતા જેમાંથી ૫૩ કરોડ પિયા ખર્ચ કરવામાં આવ્યા છે. વહીવટીતંત્રનો ભાર જાગૃતિ, મહિલાઓની તાલીમ અને માનવ તસ્કરીને રોકવા પર છે. રાયના ૫૧૩ પોલીસ સ્ટેશનમાં મહિલા હેલ્પ ડેસ્કની સ્થાપના કરવામાં આવી છે યાં મહિલાઓને પોસ્ટ કરવામાં આવી છે. બળાત્કાર અને ઉત્પીડનની ઘટનાઓની તપાસ માટે એક વિશેષ એકમ (આઈયૂસીએડબલ્યૂ)ની રચના કરવામાં આવી છે. આદિવાસી પ્રભુત્વ ધરાવતા બસ્તર અને સુરગુજા વિભાગોમાં માનવ તસ્કરીના બનાવોમાં ઘટાડો થયો છે. દુર્ગ જિલ્લામાં બહેન–દીકરીઓની સુરક્ષાને લઈને શાળા–કોલેજોમાં જાગૃતિ અભિયાન ચલાવવામાં આવી રહ્યું છે. મહિલાઓની સુરક્ષા માટે અભિવ્યકિત એપ પણ લોન્ચ કરવામાં આવી છે.

ફાળવેલ ભંડોળ
(કરોડોમાં રકમ)
– ઇમરજન્સી રિસ્પોન્સ – ૩૬૪
– સાયબર ક્રાઈમ – ૨૦૦
– વન સ્ટોપ સેન્ટર– ૮૫૩
– મહિલા હેલ્પ ડેસ્ક – ૧૫૮
– આઠ મોટા શહેરોમાં સેફ સિટી પ્રોજેકટ–૧૫૭૭
– પોકસો ફાસ્ટ ટ્રેક કોર્ટ – ૮૨૪
– સુવિધાઓ – ૧૮૩
– પીડિત વળતર – ૨૦૦
– માનવ તસ્કરી વિરોધી એકમ – ૧૧૩
– કુલ ફાળવણી– ૭૨૧૨
– રાયોને મોકલવામાં આવ્યા – ૫૨૧