ફેફસાંને પ્રદૂષણથી બચાવવા માટે શ્વાસ લેવાની કસરત કરવી જરૂરી છે. આ માટે અનુલોમ-વિલોમ કરવું ખૂબ જ ફાયદાકારક (અનુલોમ-વિલોમ લાભ) સાબિત થઈ શકે છે. દરરોજ આવું કરવાથી માત્ર ફેફસાંને જ નહીં પરંતુ સમગ્ર સ્વાસ્થ્યને પણ ફાયદો થાય છે. જાણો દરરોજ અનુલોમ-વિલોમ કરવાથી થતા ફાયદાઓ.

પ્રાણાયામ, જે શ્વાસ લેવાની કસરતનો એક પ્રકાર છે. તે આપણા ફેફસાં માટે ખૂબ જ ફાયદાકારક છે. દરરોજ આવું કરવાથી માત્ર આપણા ફેફસાને જ નહીં પરંતુ આપણા સમગ્ર સ્વાસ્થ્યને પણ ફાયદો થાય છે. તેના શારીરિક અને માનસિક બંને ફાયદા છે.

અનુલોમ-વિલોમ શું છે?

અનુલોમ-વિલોમ એ શ્વાસ લેવાની કસરતનો એક પ્રકાર છે, જેમાં આપણે એકવાર આપણા નાકની જમણી બાજુએથી શ્વાસ લઈએ છીએ અને ડાબી બાજુએ શ્વાસ બહાર કાઢીએ છીએ. આ પછી તે જ પ્રક્રિયાને પુનરાવર્તિત કરો. આ એક સરળ પ્રક્રિયા જેવી લાગે છે, પરંતુ લાંબા ગાળે તેના ફાયદા ઘણા છે. આ પ્રાણાયામ મગજ અને નર્વસ સિસ્ટમ માટે ખૂબ જ ફાયદાકારક છે.

રોજ અનુલોમ-વિલોમ કરવાથી થાય છે લાભ

• તણાવ અને ચિંતા ઓછી થાય છે - અનુલોમ-વિલોમ સ્ટ્રેસ હોર્મોન કોર્ટિસોલના સ્તરને ઘટાડવામાં મદદ કરે છે અને શરીરમાં ઓક્સિજનનો પ્રવાહ વધારે છે, જેનાથી વ્યક્તિ શાંત અને હળવાશ અનુભવે છે.
• સારી ઊંઘ- આ પ્રાણાયામ શ્વાસને નિયમિત કરીને ઊંઘની ગુણવત્તામાં સુધારો કરે છે. તે અનિદ્રા અને ઊંઘની સમસ્યાથી રાહત આપે છે.
  
  
• બ્લડ પ્રેશર નિયંત્રણ- અનુલોમ-વિલોમ બ્લડ પ્રેશરને નિયંત્રિત કરવામાં મદદ કરે છે અને હાઈ બીપી સાથે સંકળાયેલા જોખમોને ઘટાડે છે.
  
  
• પાચન સુધારે છે- આ પ્રાણાયામ પાચનતંત્રને સક્રિય કરે છે અને કબજિયાત, એસિડિટી અને અપચો જેવી સમસ્યાઓ દૂર કરે છે.
  
  
• રોગપ્રતિકારક શક્તિ વધારે છે- અનુલોમ-વિલોમ રોગપ્રતિકારક શક્તિને મજબૂત કરીને ચેપ સામે લડવામાં મદદ કરે છે.
  
  
• ધ્યાન અને યાદશક્તિ સુધારે છે - આ પ્રેક્ટિસ મનને શાંત કરે છે અને ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવાની ક્ષમતા અને યાદશક્તિમાં વધારો કરે છે.
  
  
• માથાનો દુખાવો અને આધાશીશીમાં રાહત - અનુલોમ-વિલોમ તણાવ સંબંધિત માથાનો દુખાવો અને માઇગ્રેનમાં રાહત આપે છે.
  
  
• એનર્જી લેવલ વધારે છે - આ પ્રાણાયામ શરીરમાં ઉર્જાનો પ્રવાહ વધારીને થાક અને સુસ્તી ઘટાડે છે.
  
  
• અસ્થમામાં ફાયદાકારક - અનુલોમ-વિલોમ શ્વસન માર્ગને ખોલીને અસ્થમાના લક્ષણોને ઘટાડે છે.
  
  

અનુલોમ-વિલોમ કેવી રીતે કરવું?

• આરામદાયક મુદ્રામાં બેસો અને કરોડરજ્જુને સીધી રાખો.
• અંગૂઠા વડે જમણું નસકોરું બંધ કરો અને ડાબા નસકોરા વડે ઊંડો શ્વાસ લો.
• ડાબી બાજુનું નસકોરું બંધ કરો અને જમણા નસકોરા વડે ધીમે ધીમે શ્વાસ બહાર કાઢો.
• હવે જમણા નસકોરા વડે શ્વાસ લો અને ડાબા નસકોરા વડે શ્વાસ બહાર કાઢો.
• એ જ રીતે એકાંતરે બંને નસકોરા વડે શ્વાસ લેતા રહો.

અનુલોમ-વિલોમ ક્યારે અને કેટલા સમય સુધી કરવું જોઈએ?

અનુલોમ-વિલોમ દિવસમાં બે વાર સવારે ખાલી પેટે અને સાંજે સૂતા પહેલા કરી શકાય છે. 5-10 મિનિટથી શરૂ કરી શકો છો અને ધીમે ધીમે સમય વધારી શકો છો.

અનુલોમ-વિલોમ કોણે ન કરવું જોઈએ?

હૃદય રોગ, હાઈ બ્લડ પ્રેશર અથવા અન્ય કોઈ ગંભીર રોગથી પીડાતા લોકોએ અનુલોમ-વિલોમ કરતા પહેલા તેમના ડૉક્ટરની સલાહ લેવી જોઈએ.