જામનગરમાં સોપારીના મસાલાનો ટ્રેન્ડ એવો છે કે લગભગ દરેક બીજી વ્યક્તિ મસાલો ખાતી હોય અથવા મસાલો એકબીજાને ખવડાવતી જોવા મળે છે, મસાલાનો ટ્રેન્ડ એટલો પ્રચલિત છે કે જામનગર દરરોજ ૨ ટ્રક સોપારી મસાલા તરીકે વાપરે છે.

જામનગરમાં સોપારી એ જીવનનું અભિન્ન અંગ છે. અહીં લગભગ દરેક ઘરમાં દરેક બીજી વ્યક્તિ મસાલા સાથે સોપારી ખાય છે. આ વાત માત્ર પુરૂષો સુધી જ સીમિત નથી પરંતુ મહિલાઓ પણ સોપારીનો મસાલો ખાવાની શોખીન હોય છે. જામનગરમાં મસાલા તરીકે સોપારી ખાનાર વ્યક્તિ ખોરાક ખાય કે ન ખાય પણ સોપારી ચોક્કસ ખાય છે. જો તે બીમાર હોય ત્યારે દવા ન લે તો પણ તે સોપારી ચોક્કસ ખાય છે. જો તે ઉપવાસમાં અનાજ ન ખાતો હોય તો પણ તે સોપારી ચોક્કસ ખાય છે. સ્થિતિ એવી છે કે લોકોના ખિસ્સામાંથી પર્સ મળે કે ન મળે, પરંતુ સોપારીનો મસાલો ચોક્કસ મળી જશે. મતલબ કે જામનગરના લોકો માટે સોપારી એ જીવનનો મહત્વનો ભાગ છે.

આઠ પ્રકારની સોપારી ઉપલબ્ધ છે

સામાન્ય માણસ માટે સોપારી એ માત્ર સોપારી છે પણ તેને વેચનારા અને ખાનારા જ જાણે છે કે જામનગરમાં આઠ પ્રકારની સોપારી મળે છે. તેના આઠ પ્રકાર છે જામ, સેબરધન, મોટી, મોરો, એ વન, એ ટુ, એ થ્રી અને એ ફોર. તે કદ અને ગુણવત્તાના આધારે આ પ્રકારોમાં વહેંચાયે છે. જેમાં ૧ ઈંચથી લઈને ૫ ઈંચ સુધીની સોપારીનો સમાવેશ થાય છે. મોટાભાગે મોટી સોપારીનો ઉપયોગ પાનમાં થાય છે અને મોટાભાગે મોરો સોપારીનો ઉપયોગ મસાલામાં થાય છે. જ્યારે આ આઠ પ્રકારની સોપારીને પાણીમાં લાંબા સમય સુધી પલાળી રાખવામાં આવે છે, ત્યારે તેને ભીની સોપારી કહેવામાં આવે છે અને જ્યારે સોપારીને શેકવામાં આવે છે, ત્યારે તેને સેકેલી સોપારી કહેવામાં આવે છે. જામનગરના બજારમાં બંને પ્રકારની સોપારી ખૂબ જ લોકપ્રિય છે.

આ ક્યાંથી આવે છે

કર્ણાટક કે જેને આપણે આપણી ભાષામાં સાઉથ કહીએ છીએ, ત્યાંથી દરરોજ સોપારી ભરેલી બે ટ્રક જામનગર આવે છે. કર્ણાટકમાં મેંગ્લોર, સિરશી, સાગર વગેરે સ્થળોએ સોપારીનું ઉત્પાદન મોટા પાયે થાય છે, પરંતુ તેનો વપરાશ સૌરાષ્ટ્રમાં, ખાસ કરીને જામનગરમાં થાય છે. આથી ત્યાંના વેપારીઓ ખાસ કરીને જામનગરમાં સોપારી વેચવા આવે છે.

​​​​​​​

રોજગારનો મુખ્ય સ્ત્રોત

જામનગરમાં સોપારી પણ રોજગારીનું મુખ્ય સ્ત્રોત છે. અહીં લાખો પરિવારો અને તેમના સભ્યો સોપારીના વ્યવસાય પર ટકી રહે છે. અહીં દરેક ઘરમાં સોપારી કટીંગ કરવામાં આવે છે. સોપારીનું રૂપાંતર ભીની સોપારી અને શેકેલી સોપારીમાં થાય છે. જામનગરમાં લગભગ ૪૦ થી ૫૦ સોપારીના જથ્થાબંધ અને ૩૦૦થી વધુ છૂટક વેપારીઓ છે. આ ઉપરાંત અન્ય શહેરોની સરખામણીમાં જામનગરમાં પણ સોપારીનો ધંધો સૌથી વધુ છે, જેઓ મસાલા દ્વારા સોપારીનો વ્યવસાય કરે છે.

જામનગરના લોકો સોપારીના સ્વાદના શોખીન છે એટલું જ નહીં પણ જામનગરથી સોપારી નજીકના વિસ્તારોમાં દ્વારકા, ખંભાળિયા, લાલપુર જામ, જોધપુર, રાજકોટ, જૂનાગઢ અને ગાંધીધામમાં પણ મોકલવામાં આવે છે. મોટી વાત એ છે કે સોપારીનો નકામા ભાગ પણ ફેંકવામાં આવતો નથી. તેનો ઉપયોગ મીઠી સોપારી કે સલી બનાવવામાં પણ થાય છે. જામનગરમાં મસાલા તરીકે સોપારી ખાનાર વ્યક્તિ જ્યારે અન્ય શહેર, અન્ય રાજ્ય કે વિદેશમાં જાય છે ત્યારે તે ખાવાને બદલે મસાલા તરીકે સોપારી લેવાનું પસંદ કરે છે કારણ કે અન્ય જગ્યાએ તેને જામનગરના સ્વાદની સોપારી મળતી નથી અને તે તેના વિના તેઓ રહી શકતા નથી.

કેટલી સોપારી ખવાય છે ?

જામનગર જિલ્લામાં દરરોજ બે ટ્રક સોપારીનો વપરાશ થાય છે. એક ટ્રકમાં ૩૦૦ બેગ સોપારી હોય છે અને એક થેલીમાં ૬૫ કિલો સોપારી હોય છે. ૧ કિલો સોપારીની કિંમત ૪૨૫ રૂપિયા પ્રતિ કિલોથી લઈને ૫૫૦ રૂપિયા પ્રતિ કિલો સુધીની હોય છે. આ હિસાબે માત્ર જામનગર જિલ્લામાં જ ૨ કરોડ ૧૪ લાખ અને ૫૦ હજાર રૂપિયાની સોપારીનો વપરાશ થાય છે.